فهرست مطالب
زخم معده و اقداماتی که میتوانید برای مقابله با آن انجام دهید:
زخم معده چیست؟
زخم های معده، زخم های دردناکی در دیواره معده هستند. زخم معده نوعی زخم گوارشی است. زخم های گوارشی عبارتند از هرگونه زخمی که معده و روده کوچک را تحت تاثیر قرار دهد.
زخم معده زمانی ایجاد میشود که لایه ضخیم مخاط که از معده در برابر اسیدهای گوارشی محافظت میکند، نازک شود. این امر به اسیدهای گوارشی امکان تجزیه بافت های پوشاننده معده را داده و ایجاد زخم میکند.
زخم معده به آسانی قابل درمان است، اما در صورتی که درمان مناسب برای آن صورت نگیرد، وخیم خواهد شد.
مطلب مرتبط: ۱۰ درمان خانگی زخم معده که بسیار راحت هستند
علت زخم معده چیست؟
زخم های معده تقریبا همیشه به یکی از روش های زیر ایجاد میشوند.
- عفونت با باکتری هلیکوباکتر پیلوری ( pylori)
- استفاده طولانی مدت از داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی NSAIDs))، مانند آسپرین، ایبوپروفن، یا ناپروکسن.
به ندرت، بیماری ای به نام سندروم زولینگر-الیسون میتواند با افزایش تولید اسید در بدن، موجب زخم های معده و روده شود. تخمین زده شده است که این بیماری علت کمتر از ۱ درصد از همه زخم های گوارشی است.
علائم زخم معده
زخم معده تعدادی از علائم را به همراه دارد. شدت علائم به وخامت زخم بستگی دارد.
شایع ترین علامت احساس سوزش با درد در وسط شکم بین سینه و ناف است. معمولا، زمانی که معده خالی است این درد شدید تر است و میتواند از چند دقیقه تا چندین ساعت طول بکشد.
دیگر علائم و نشانه های زخم معده عبارتند از:
- درد مبهم در معده
- کاهش وزن
- عدم تمایل به غذا خوردن به علت درد
- حالت تهوع یا استفراغ
- نفخ
- احساس سیری زودهنگام
- آروغ زدن یاریفلاکس
- سوزش معده، که به معنای احساس سوزش در سینه است.
- دردی که با غذا خوردن، نوشیدن یا استفاده از آنتی اسید ها بهبود می یابد.
- کم خونی، که علائم آن میتواند شامل خستگی، تنگی نفس، یا رنگ پریدگی باشد
- مدفوع تیره رنگ و قیری
- استفراغ خونی یا استفراغی که شبیه دانه های قهوه باشد.
در صورتی که علائم زخم معده را دارید به پزشک مراجعه نمایید. با وجودی که ممکن است ناراحتی خفیفی وجود داشته باشد، در صورت عدم درمان، زخم معده میتواند وخیم شود. زخم هایی که خونریزی دارند میتوانند کشنده باشند.
زخم معده چگونه تشخیص داده میشود؟
تشخیص و درمان این بیماری به علائم و وخامت زخم بستگی دارد. برای تشخیص زخم معده، پزشک سابقه پزشکی و علائم شما، و هر گونه داروی بدون نسخه ای که مصرف میکنید را بررسی خواهد کرد.
ممکن است برای رد عفونت هلیکوباکتر پیلوری، آزمایش خون، مدفوع یا تنفس تجویز شود. در آزمایش تنفس، از شما خواسته میشود یک مایع بیرنگ را نوشیده و در یک کیسه که بعدا مهروموم میشود، تنفس کنید. در صورت وجود هلیکوباکتر پیلوری ، نمونه تنفس نسبت به حالت نرمال، سطوح کربن دی اکسید بالاتری خواهد داشت.
دیگر تست ها و روش های تشخیص زخم معده عبارتند از:
بلع باریوم: در این آزمایش باید ابتدا یک مایع سفید غلیظ (باریوم) را بنوشید. این مایع بخش فوقانی لوله گوارش شما را میپوشاند و به پزشک کمک میکند با پرتو X معده و روه کوچک شما را مشاهده کند.
آندوسکوپی (EGD): یک لوله نازک دارای نور از طریق دهان وارد معده و بخش نخستین روده کوچک میشود. این آزمایش برای بررسی زخم، خونریزی و هر گونه بافت نابهنجار استفاده میشود.
بیوپسی اندوسکوپیک: بخشی از بافت معده برداشته شده و در آزمایشگاه آنالیز میشود.
درمان زخم معده
درمان بر اساس علت زخم متفاوت است. اکثر زخم ها با تجویز دارو درمان میشوند اما در موارد نادر، انجام جراحی لازم است.
مهم است که زخم ها فورا تحت درمان قرار گیرند. درباره برنامه درمانی با پزشک خود گفتگو کنید. اگر زخم شما خونریزی دارد، احتمالا باید بستری شده و با اندوسکوپی و تزریق داروهای وریدی تحت درمان فشرده قرار گیرید. ممکن است به تزریق خون نیاز داشته باشید.
درمان های غیر جراحی
اگر زخم معده شما ناشی از عفونت هلیکوباکتر پیلوری است، به آنتی بیوتیک و داروهایی با عنوان بازدارنده های پمپ پروتونی (PPIs) نیاز خواهید داشت. PPIها سلول های معده که اسید تولید میکنند را سرکوب میکنند.
علاوه بر این درمان ها، ممکن است پزشک شما موارد زیر را تجویز کند
- مسدود کننده های گیرنده H2 (داروهایی که تولید اسید را سرکوب میکنند)
- توقف استفاده از هرگونه داروی ضدالتهاب غیر استروئیدی
- اندوسکوپی فالوآپ
- پروبیوتیک ها (باکتری های مفیدی که میتوانند در کشتن هلیکوباکتر پیلوری نقش داشته باشند.
- مکمل بیسموت
علائم زخم معده با درمان به سرعت کاهش می یابند. اما حتی اگر علائم کاملا ناپدید شوند، باید مصرف همه داروهای تجویز شده توسط پزشکتان را ادامه دهید. این مورد در شرایطی که عفونت هلیکوباکتر پیلوری وجود دارد، جهت حذف باکتری، اهمیت ویژه پیدا میکند.
عوارض جانبی داروهای تجویز شده برای زخم معده
- حالت تهوع
- سرگیجه
- سردرد
- اسهال
- شکم درد
این عوارض جانبی معمولا موقتی هستند. اگر هر یک از عوارض مذکور برای شما ناراحتی شدیدی ایجاد کرده اند، در خصوص تغییر داروها با پزشکتان مشورت کنید.
درمان های جراحی
در شرایط بسیار نادر، برای درمان زخم های وخیم معده به جراحی نیاز است. مواردی که میتوانند مستلزم جراحی باشند عبارتند از:
- عود مکرر
- عدم بهبودی
- خونریزی
- پارگی معده
- قطع جریان غذا از معده به روده کوچک
جراحی میتواند شامل موارد زیر باشد:
- برداشتن کل زخم
- برداشتن بافت از بخش دیگری از روده ها و پیوند آن روی محل زخم
- بستن رگی که خونریزی میکند
- بریدن اعصاب معده جهت کاهش تولید اسید
- رژیم غذایی سالم
در گذشته، تصور میشد که رژیم غذایی میتواند علت زخم معده باشد اما اکنون میدانیم که اینگونه نیست. همچنین میدانیم در حالی که غذایی که میخوریم نمیتواند علت زخم معده یا درمان آن باشد، داشتن یک رژیم غذایی سالم میتواند برای لوله گوارشی و سلامت عمومی فوایدی به همراه داشته باشد.
به طور کلی، داشتن رژیم غذایی سرشار از میوه ها، سبزیجات، و فیبر فواید زیادی به همراه دارد.
علاوه بر این، این امکان وجود دارد که برخی مواد غذایی در از بین بردن هلیکوباکتر پیلوری نقش داشته باشند. مواد غذایی ای که میتوانند به مبارزه با هلیکوباکتر پیلوری یا تقویت باکتری های مفید بدن کمک کنند شامل موارد زیر هستند:
- بروکلی، گل کلم، کلم، و تربچه
- سبزیجات سبز رنگ، مانند اسفناج و کلم پیچ
- مواد غذایی غنی از پروبیوتیک ها، مانند کلم ترش، میسو، کامبوچا، ماست (به ویژه لاکتوباسیلوس و ساکارومیسس)
- سیب
- بلوبری، تمشک و توت فرنگی
- روغن زیتون
به علاوه، از آنجایی که افراد مبتلا به زخم معده ممکن است بیماری بازگشت اسید به مری (ریفلاکس) هم داشته باشند، بهتر است حین بهبود زخم معده از غذاهای تند و ترش پرهیز کنند.
درمان های خانگی برای زخم معده
علاوه بر مصرف مواد غذایی سالم، مواردی که در ادامه به آن ها اشاره میکنیم نیز میتوانند به کاهش اثرات هلیکوباکتر پیلوری ، باکتری مسبب زخم معده، کمک کنند. با این حال، مواد زیر نباید جایگزین داروهای تجویزی یا برنامه درمانی شوند. این موارد عبارتند از:
- پروبیوتیک ها
- عسل
- گلوتامین (در مرغ، ماهی، تخم مرغ، اسفناج و کلم برگ وجود دارد)
ممکن است پزشک راهکارهای خانگی ای برای کاهش ناراحتی ناشی از زخم معده به شما پیشنهاد دهد. درباره این درمان های طبیعی و خانگی با پزشکتان مشورت کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید.
اگر فکر میکنید زخم معده دارید، به پزشک مراجعه نمایید. میتوانید با پزشک درباره علائم و گزینه های درمان گفتگو کنید. درمان زخم معده بسیار مهم است چرا که بدون درمان، زخم ها و هلیکوباکتر پیلوری میتوانند سبب موارد زیر شوند:
- خونریزی از محل زخم که میتواند کشنده باشد
- سرایت، که زمانی اتفاق می افتد که زخم از دیواره دستگاه گوارشی خارج شده و به دیگر ارگان ها، مانند پانکراس، برسد.
- ایجاد سوراخ، که زمانی رخ میدهد که زخم در دیواره لوله گوارشی سوراخ ایجاد کند.
- انسداد لوله گوارشی که ناشی از بافت های متورم و ملتهب است.
- سرطان معده، به ویژه سرطان معده غیرکاردیا
علائم این عوارض میتواند شامل لیست زیر باشد. اگر هر یک از این علائم را دارید، سریعا به پزشک مراجعه کنید:
- ضعف
- تنگی نفس
- استفراغ یا مدفوع قرمز یا سیاه
- درد تیز ناگهانی در شکم که از بین نمیرود
پیشگیری از زخم معده
برای پیشگیری از انتشار باکتری هایی که میتوانند سبب زخم معده شوند، دست هایتان مرتبا با آب و صابون بشویید. همچنین، مواد غذایی مصرفیتان را با دقت شسته و کاملا بپزید.
برای پیشگیری از زخم معده ناشی از داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی، مصرف این دارو ها را (در صورت امکان) متوقف کرده یا محدود کنید. اگر باید از داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی استفاده کنید، حتما از دوز تجویزی پیروی کرده و هنگام مصرف این داروها از نوشیدن الکل پرهیز کنید. و این داروها را همیشه با غذا و مایعات کافی مصرف کنید.