فهرست مطالب
بی شک یکی از لذت بخش ترین قسمت های مادر شدن شیر دادن به نوزاد است. شیر دادن به نوزاد یک نیاز اساسی برای برقراری رابطه عاطفی بین مادر و فرزند است. در بین تمام جانداران نوزاد انسان بیشتر از هر موجود تازه به دنیا آمده دیگری، ناتوان است و تنها حامی اش، مادرش است. تنها بویی که می شناسد و تنها صدایی که برایش آشناست، صدای مادر است.
لمس کردن پوست مادر برای کودک یک امنیت خاطر به همراه دارد. به همه این دلایل سلامت روان و جسم تغذیه کودک با شیر مادر یک ضرورت محسوب می شود. دوران شیردهی یکی از مهم ترین دوران تغذیه مادر و کودک محسوب می شود. به توصیه پزشکان تغذیه مادر در زمان بارداری و مصرف ویتامین های مکمل تاثیر بسزایی در سلامت مادر هنگام شیردهی دارد.
مزایای مهم شیر مادر
وقتی مادر نوزاد خود را به دنیا می آورد حتی در مواقعی که زایمان زودرس داشته باز هم قادر به شیر دادن به نوزاد خود است، پس می توان نتیجه گرفت که غدد شیردهی مادر از زمان بارداری فعالیت خود را آغاز می کنند، بدن مادر در زمان شیردهی سوخت و ساز بالاتری دارد، در نتیجه مادر نیاز به تغذیه درست و کامل دارد.
آنچه در ادامه می خوانید تجربه های واقعی یک مادر از دوران شیردهی به فرزندش است که به رشته تحریر در آمده. ناگفته هایی در قالب مشاوره با پزشک، تجربه های شخصی و مطالعه.
در گذشته شیر اولیه مادر یعنی آغوز را به دلیل رنگ متفاوت (متمایل به زرد) برای نوزاد بد می-دانستند برای همین پس از زایمان آغوز را دوشیده و دور می ریختند ولی امروزه دکترها معتقدند که آغوز ماده بسیار مفیدی برای سلامت کودک است و می تواند مانند یک واکسن در بدن کودک عمل کند پس اولین فایده شیر مادر آغوز آن است.
بعضی از مزایای مهم شیر مادر به شرح زیر است:
o کودکانی که با شیر مادر تغذیه می شوند کمتر در معرض بیماری ها قرار می گیرند.
o ترکیبات شیر مادر و آب موجود در شیر تشنگی کودک را برطرف می کند و همچنین از چاقی غیرعادی کودکان هم جلوگیری می شود. و هضم شیر مادر برای نوزاد به مراتب آسان-تر از هضم شیر خشک است.
o شیر مادر همیشه تمیز و عاری از هرگونه آلودگی و مسمومیت است.
هفته های اول مادر مجبور است زمان طولانی را برای شیر دادن بنشیند.در نتیجه مادر باید یک جای راحت با دمای مناسب برای خود انتخاب کند و با حوصله فراوان به نوزادش شیر دهد
شیوه و اصول درست شیردهی به نوزاد
شیردهی به بچه اول برای مادران یک تجربه کاملا متفاوت و پراسترسی است بنابرین همیشه مادر دل نگران کافی بودن شیر خود برای نوزاد و نحوه تغذیه درست آن است. اگر بخواهیم قوانینی برای شیردهی تنظیم کنیم، این نکات مهم هستند؛
۱)مادران شیرده باید لباس خود را از پارچه های کاملا نخی و راحت انتخاب کنند. به گونه ای که بتوانند تنها با یک دست لباس خود را باز و بسته کنند
۲) قبل از این که نوزاد را در آغوش بگیرید از راحت بودن جای خود مطمئن باشید. استفاده از بالش برای بالا نگه داشتن کودک بسیار کمک می کند.
شیردهی در هفته های اول
همان طور که قبلا اشاره کرده ایم ممکن است هفته های اول مادر مجبور باشد زمان طولانی را برای شیر دادن بنشیند! در نتیجه مادر باید یک جای راحت با دمای مناسب برای خود انتخاب کند و با حوصله فراوان به نوزادش شیر دهد.
۳)نوزاد را کاملا به سمت سینه و شکم خود بگیرید به این صورت که تمام بدن نوزاد به سمت شما باشد و سرش کمی بالاتر از بدن قرار بگیرد. مراقب راه تنفسی نوزاد باشید، مطمئن شوید که بینی نوزاد کاملا آزاد است و به راحتی می تواند نفس بکشد چون نوزادان فقط از بینی قادر به تنفس هستند و ممکن است سهل انگاری هنگام شیردهی تنفس نوزاد را به مخاطره بیندازد. شیردهی شب، کار بسیار دشواری برای مادر است زیرا مادر خواب آلود برای شیردهی بیدار می شود و ممکن است هنگام شیردهی چشمان مادر بسته شود. پس حتما موقعیت سر و کمر خود را در شرایط کاملا راحت قرار دهید تا امنیت نوزاد هم تامین شود.
۴) نوک پستان باید حداقل به شعاع ۵/۲ سانت در دهان کودک قرار بگیرد. در بیشتر موارد سینه مادر در اثر مکیدن اشتباه کودک زخم می شود یا ترک برمی دارد. بهترین دارو شیر مادر است و البته کرم های مخصوص هم وجود دارد که در صورت استفاده از این کرم ها قبل از شیردهی مجدد حتما نوک پستان کاملا با پنبه و آب تمیز شود. استفاده از صابون به علت خشک کردن پوست هنگام شیردهی توصیه نمی شود.
فاصله زمانی بین دو شیردهی
۵) فاصله زمانی بین دو شیردهی را معمولا نوزادها مشخص می کنند. به صورت معمول نوزادان در هفته اول در فواصل زمانی کوتاه تمایل به شیر خوردن دارند یا این که زمان طولانی را برای هر نویت شیردهی باید صرف کرد زیرا نوزاد از مک زدن زود خسته می شود و از آن جا که آغوش مادر و مک زدن آرامش زیادی را به کودک می دهد باعث می شود کودک خیلی سریع بخواید یا خسته شود. معمولا نوزادان تا چهار ماهگی هر دو ساعت یک بار در طول شبانه روز به تغذیه نیاز دارند و پس از آن به مرور زمان فاصله بیشتر می شود. نکته بسیار مهم این که شیردهی حتما باید به ترتیب از هر دو پستان صورت گیرد در غیر این صورت باعث بروز مشکلات جدی برای مادر می شود.
۶) در زمان شیردهی امکان دارد که کودک سینه مادر را کاملا تخلیه نکند یا بر اثر پوشیدن لباس-های تنگ یا شیر ندادن بیش از چهار ساعت مجاری شیر بسته شوند. در صورتی که با لمس کردن سینه توده های سفتی در بافت سینه احساس می شوند که برای مادر دردناک است. برای جلوگیری از این اتفاق توصیه می شود که هر دو ساعت یک بار شیردهی صورت بگیرد، به صورتی که یک پستان کاملا تخليه شود و دو ساعت بعد از پستان سمت دیگر، نوزاد تغذیه شود.
فواید شیر خوردن از دو پستان
اگر در هر نوبت تغذیه نوزاد از هر دو پستان صورت گیرد، احتمال بسته شدن مجاری بسیار کم می شود. در صورت تخلیه نشدن سینه می توان از شیر دوش استفاده کرد و البته می توان شیر دوشیده شده را در یخچال نگهداری کرد. اگر با رعایت تمامی این موارد همچنان با بسته شدن مجاری شیر روبه رو هستید استفاده از کیسه آب گرم روی پستان به باز شدن مجاری کمک بسزایی می کند.
اولین تغذیه عاشقانه
اولین شیردهی برای بعضی از مادرها موفقیت آمیز نیست اما در بیشتر موارد مادرها بدون مصرف دارو یا قطره خاصی قادر به تغذیه کودک خود هستند. نکته ای که وجود دارد این است که هیچ مادری نیست که نتواند با شیر خود نوزاد را تغذیه کند! شیردهی به نوزاد شاید گاهی کاری دشوار باشد اما در عین حال لذت بخش است لذتی که تبدیل به یک تجربه فوق العاده برای مادر می شود. تجربه ای مانند لمس یک معجزه در رابطه مادروفرزندی.
موادغذایی موثر در بهبود کیفیت شیر مادر
معمولا متخصصان اطفال پس از اولین ویزیت یک رژیم غذایی مفصل برای مادران توصیه می کنند که این رژیم غذایی برای افزایش میزان شیر مادر است در عین حال از دل دردهای ناشی از تغذیه کودک نیز جلوگیری می کند. برای افزایش شیر مادر توصیه های فراوانی وجود دارد ولی به صورت کلی نوشیدن آب زیاد، (برای جایگزین کردن آب می توان از آب هویج هم استفاده کرد) غذاهای مایع و سوپ های حاوی جو نیز بسیار مهم هستند. نکته ای که برخی از پزشکان به آن اشاره می-کنند، شیردهی شب است، شیردهی شب باعث افزایش شیر مادر می شود چگونه می توان متوجه شد که شیر مادر برای نوزاد کفایت می کند؛
o شنیدن صدای بلعیدن شیر
o دفع مدفوع متناسب با تعداد وعده غذایی
o افزایش وزن نوزاد
o سیر بودن نوزاد در فواصل زمانی شیردهی
حداکثر زمانی که شیر مادر توصیه می شود تا دوسالگی است. به طور معمول پس از نه ماهگی که نوزاد شروع به خوردن غذاهای آبکی و بعضی میوه ها (از شش ماهگی) می کند شیر مادر از رده تغذیه اصلی نوزاد خارج می شود
چطور از شیردوش استفاده کنید
برای مادرهای شاغل یا مادرهایی که دوقلو دارند و از شیر خود نوزادان را تغذیه می کنند، استفاده از شیر دوش یک امر بسیار ضروری است ولی در غیر این صورت شیر دادن به نوزاد مستقیم ازسینه مادر از اهمیت بیشتری برخوردار است، زیرا به گفته پزشکان استفاده از شیر دوش به مرور زمان شیر مادر را کم می کند.
دو نوع شیردوش وجود دارد شیر دوش های برقی و دستی، شیر دوش-های برقی معمولا برای مادرانی که نوزاد دوقلو دارند، توصیه می شود ولی برای تغذیه روزانه نوزاد شیر دوش های دستی نیز بسیار مفید هستند. مادرانی که از شیردوش استفاده می کنند، می تواند شیر دوشیده را در دمای اتاق دور از نور و گرما بین چهار تا هشت ساعت نگهداری کنند، در یخچال دو هفته و در فریز به مدت شش ماه.
البته این مدت زمان برای نوزادن سالم بوده و برای نوزادان نارس کمی متفاوت (مدت زمان کمتر )است.
چالش های پایان دوران شیردهی
نظریه های مختلفی در ارتباط با زمان قطع شیر مادر برای کودکان وجود دارد. در کشورهای مختلف این نظریه متفاوت است ولی حداکثر زمانی که شیر مادر توصیه می شود تا دو سالگی است. به طور معمول پس از نه ماهگی که نوزاد شروع به خوردن غذاهای آبکی و بعضی میوه ها (از شش ماهگی می کند شیر مادر از رده تغذیه اصلی نوزاد خارج می شود. ولی هنوز امری ضروری برای کودک است. پیشنهاد می شود برای زمان قطع شیر مادر حتما با پزشک کودک خود مشورت کنید.