در این مطلب اطلاعاتی درباره ساختار قدرت در کره شمالی، قوانین کره شمالی، تاریخچه حکومت و زندگی در کره شمالی می‌خوانید.
در کره‌ی شمالی همه‌ی قدرت در اختیار رهبر کشور کیم جونگ اون است. او حزب را به‌عنوان کانون اصلی قدرت تثبیت کرده تا قدرت خودش را تحکیم کند و نخبگان را به‌زانو درآورد.
مقدمه معرفی کره شمالی
کره‌ی شمالی توسط یکی از قدیمی‌ترین خاندان‌های دیکتاتوری جهان اداره می‌شود. سه نسل از خاندان کیم با قدرت مطلقه و با استفاده از سرکوب شدید و یک نظام حامی پروری که حمایت ارتش و نخبگان را برایشان تضمین می‌کند بر کره شمالی حکمرانی کرده‌اند. آخرین رهبر یعنی کیم جونگ-اون ظاهراً توانسته به‌خوبی سال‌های اولیه حکومتش را با تجدید سازمان حزب و ارتش و شتاب دادن به گسترش ظرفیت‌های اتمی و موشکی اداره کند. متخصصان بر این باورند که هم‌زمان با تصمیم کره‌ی شمالی برای رشد اقتصادی و گشودگی بیشتر به جهان خارج، رابطه‌ی کیم با نخبگان کشور که برای بقاء رژیم ضروری است محک جدی خواهد خورد.
خاندان کیم
نسل‌های مختلف خاندان کیم از زمان جنگ جهانی دوم و رهایی از حاکمیت استعماری ژاپن، بر کره‌ی شمالی حاکم بوده‌اند. کیم ایل سونگ بنیان‌گذار کره‌ی شمالی از ۱۹۴۸ تا زمان مرگش در ۱۹۹۴ رهبر این کشور باقی ماند. بعد از او پسرش کیم جونگ-ایل به‌جایش نشست که او هم تا زمان مرگش براثر سکته‌ی قلبی در ۲۰۱۱ به مدت ۱۷ سال رهبر بود. بعد از او بود که در سال ۲۰۱۲ قدرت به پسر ۲۸ ساله‌اش کیم جونگ-اون رسید. درحالی‌که تردید‌هایی نسبت به توانایی او برای حفظ ثبات رژیم وجود داشت، اما او توانست به‌سرعت قدرت خودش را تثبیت کند. کارمندان بلندمرتبه را خودش منصوب کرد، حزب کارگر کره (WPK) را به‌عنوان ارگان مرکزی سیاسی نوسازی کرد و قدرت نخبگانی که در سال‌های آخر حکومت کیم جونگ ایل اختیاراتی به دست آورده بودند را باز پس گرفت.
پاک‌سازی‌های دوره‌ای مقامات برای رهبران کره‌ی شمالی امری غیرعادی نیست. بعضی از این پاک‌سازی‌ها خشن بوده‌اند مثل اعدام عموی کیم جونگ-اون یعنی جانگ سونگ- ثائک و وزیر دفاع هیون یونگ-چول. آمار‌های زیادی از مقامات عالی که بازنشسته شده‌اند، تنزل رتبه پیدا کرده‌اند یا به هر ترتیب از قدرت خلع شده‌اند در زمان حاکمیت خاندان کیم وجود دارد.
فضای غیرشفاف
در یک فضای غیر شفاف اطلاع‌رسانی هرگونه غیبت از انظار عمومی را نباید به‌عنوان حذف تنبیهی یا مرگبار در نظر گرفت چراکه برخی از مقامات از مسئولیت‌های رسمی برداشته‌شده و به پشت‌صحنه‌ی سیاست و قدرت می‌روند و چند ماه یا چند سال بعد دوباره در انظار عموم ظاهر می‌شوند. بااین‌حال مایکل مادن بنیان‌گذار دیدبان رهبری کره‌ی شمالی (یک وبلاگ که بر رهبری و فرهنگ سیاسی در کره‌ی شمالی متمرکز است) معتقد است «تفتیش‌ها و پاک‌سازی‌ها موجب تغییر و تحولات اساسی در سیستم می‌شوند».
ایجاد فضای ناپایدار و غیرقابل‌پیش‌بینی برای نخبگان، یکی از اهرم‌های فشاری است که به کیم جونگ-اون اجازه می‌دهد سیطره‌اش بر قدرت را حفظ کند. گفته می‌شود کیم جونگ-اون از همسرش ری سول-جو حداقل دو فرزند دارد. درحالی‌که نام این دو بچه برای عموم ناشناخته است گفته می‌شود فرزند بزرگ‌تر یک دختر است. گفته می‌شود کیم جونگ-اون به مجموعه‌ای از بیماری‌ها که بعضی‌شان از ناشی از چاقی و استعمال سیگار هستند ازجمله فشارخون بالا، دیابت و نقرس مبتلاست. هم پدر و هم پدربزرگش براثر سکته‌ی قلبی مردند. متخصصان می‌گویند در صورت مرگ یا بیماری جدی او، رهبر بعدی بدون شک یکی از اعضای اصلی خاندان کیم خواهد بود. ترفیع خواهر جوان‌تر کیم جونگ-اون و تلاش برای بهبود چهره‌ی عمومی وی گمانه‌ها مبنی بر اینکه رهبر بعدی کشور به او می‌رسد را افزایش داده است.
دیگر اقوام نزدیک که ممکن است در انتقال قدرت مطرح بشوند کیم سول-سونگ خواهرناتنیِ بزرگ‌تر رهبر فعلی یا برادر بزرگ‌تر او کیم جونگ-چول هستند. برخی از اعضاء خانواده هم پیش‌ازاین مغضوب واقع شده‌اند ازجمله عموی کیم، جانگ کسی که با دختر کیم ایل-سونگ یعنی کیونگ-هوی ازدواج کرده بود. برادر ناتنی رهبر یعنی کیم جونگ-نام هم که در فوریه ۲۰۱۷ در مالزی طی عملیاتی ترور شد. حکومت کره‌ی شمالی مظنون به انجام این ترور است.
حزب بالاتر از همه
سیاست‌گذاری اصلی در کمیته‌ی مرکزی حزب کارگر کره‌ی شمالی و سه نهاد زیردست آن انجام می‌شود: هیئت سیاسی، کمیسیون نظارت و هیئت اجرایی سیاست که کار انتصاب و نظارت بر کارمندان عالی‌رتبه در کل حزب، کابینه و ارتش را هم مدیریت می‌کند. بخش ارشاد سازمانی کمیته‌ی مرکزی (OGD) و بخش تبلیغات سیاسی جزو اثرگذارترین قسمت‌های حزب محسوب می‌شوند. کمیته‌ی مرکزی درمجموع از حدود ۲۰ اداره کل تشکیل‌شده، از اداره‌ی کشاورزی گرفته تا علوم که به دولت و بدنه‌ی ارتش مرتبط هستند. ادارات دولتی طرح‌های خود را به نهاد‌های مربوطه در کمیته‌ی مرکزی حزب ارائه می‌دهند و کمیته مرکزی آن‌ها را بررسی، دست‌کاری و تأیید می‌کنند. حزب، سیاست را از طریق این فرآیند کنترل می‌کند. تصمیم‌گیری درباره‌ی مسائلی مثل دیدار اخیر با مقامات کره‌ی جنوبی و ایالات‌متحده احتمالاً به دنبال مشورت کیم جونگ-اون و دستیاران نزدیکش که همگی جزو مقامات بلندپایه‌ی حزب هستند صورت گرفته است.
حزب اواخر دهه‌ی چهل میلادی تأسیس شد و در ابتدا رابطه‌ی خیلی خوبی با احزاب کمونیستی حاکم بر چین و شوروی داشت، اما با تثبیت قدرت کیم ایل-سونگ در پی جنگ کره (۱۹۵۰-۱۹۵۳) فلسفه‌ی سیاسی «جوشِیْ» ایدئولوژی غالب در کره‌ی شمالی شد. جوشِیْ به معنی خوداتکایی با تأکید بر استقلال و اقتدار به‌عنوان اصول راهبردی سیاست‌های ملی، اقتصادی و دفاعی است. کن گاوس متخصص مسائل کره‌ی شمالی در سازمان پژوهشی CNA در ویرجینیا می‌گوید: «در کره‌ی شمالی، ارتش، دستگاه امنیت داخلی و کابینه همگی نقش مکمل برای اجرای منویات حزب را دارند. ارتش و حزب تا حدود زیادی باهم درآمیخته شده‌اند.»
بخوانید: سفر به مصر: اماکن گردشگری و دلایل سفر به مصر + تصاویر
موازنه‌ی مجدد نظامی؟
اصل ایدئولوژیک دیگری که به‌عنوان فلسفه‌ی سیاسی کره شمالی در دهه‌ی نود پا گرفت و ارتش و نیرو‌های نظامی را بالاتر از سایر قسمت‌های جامعه قرار داد، اصل «سونگون» یا اولویت ارتش بود. نیرو‌های نظامی از تقریباً یک‌میلیون و دویست هزار پرسنل فعال نظامی تشکیل‌شده است که دویست هزار نفرشان نیرو‌های عملیات ویژه هستند. میلیون‌ها نفر هم جزو نیرو‌های ذخیره و شبه‌نظامی هستند.
از ابتدا نیرو‌های نظامی تحت رهبری مستقیم حزب بوده‌اند. ارتش خودش هیئت سیاسی عمومی دارد که اعضایش را کمیسر‌هایی تشکیل می‌دهند که مستقیماً از اداره‌ی ارشاد سازمانی کمیته‌ی مرکزی (OGD) دستور می‌گیرند و در میان شاخه‌های مختلف ارتش مردمی کره (KPA) توزیع‌شده‌اند. امنیت داخلی و پلیس ملی هم رهبران سیاسی خودشان را دارند. در زمان کیم جونگ-ایل، ارتش یا حداقل اعضای فردی آن قدرت زیادی گرفتند و دست بالا را در برابر حزب به دست آوردند. تحلیلگران، دوران کیم جونگ-ایل را بیشتر به‌عنوان دوره‌ی سیاست غیررسمی که بر ارتباطات شخصی و دور زدن بروکراسی استوار بود، توصیف می‌کنند.
تعادل در حزب
با انتقال قدرت به کیم جونگ-اون رابطه‌ی ارتش و حزب دوباره متعادل شد. رهبر اقتدارگرای جدید خواهان تنظیم مجدد و نهادسازی رسمی اهرم‌های قدرت حزب شد تا نیرو‌های بانفوذ را به‌خصوص در ارتش به انقیاد خویش درآورد. مثلاً کیم در ژوئن ۲۰۱۸ سه ژنرال بلندمرتبه را از سمت خود عزل کرد: رئیس ستاد کل ارتش ری میونگ-سو، رئیس هیئت سیاسی ارتش کیم جونگ-گاک و وزیر دفاع پاک یونگ-سیک.
تحلیلگران این حرکت کیم جونگ-اون را نشان‌دهنده‌ی تلاش وی برای جایگزینی افراد مورد اعتماد پدرش مانند ری با افرادی که مستقیماً به شخص خود او وفادار باشند می‌دانند تا با این کار کنترل حزب بر ارتش را تقویت و ریشه‌های فساد را خشک کند. مادن می‌گوید در کشوری که کلمات اهمیت زیادی دارند اخیراً تغییری در نحوه‌ی ارجاع دهی به منبع قدرت ملی رخ‌داده به این صورت که به‌جای اینکه بگویند «حزب، ارتش، دولت» حالا می‌گویند «حزب، دولت، ارتش» که نشان‌دهنده‌ی تغییر اولویت‌هاست.
مسئولیت اصلی ارتش حفظ امنیت ملی باقی می‌ماند، بااین‌که ارتش ملی صاحب چندین شرکت تجاری و منطقه‌ی اقتصادی است و بنابراین سهم خوبی در فعالیت‌های اقتصادی کشور دارد. کیم هم مانند پدرش معتقد است باید از نیروی انسانی ارتش در ساخت‌وساز‌های شهری و پروژه‌های زیرساختی استفاده کرد. متخصصان می‌گویند هم‌زمان کیم در حال باز توزیع دارایی‌های ارزشمند اقتصادی مانند تأسیسات صیادی و صنعتی است و آن‌ها را از نیرو‌های نظامی به بخش غیرنظامی و دولتی منتقل کرده تا از سهم سود و دارایی ارتش بکاهد.
اقتصاد و نخبگان
کره‌ی شمالی با بحران گرسنگی گسترده‌ای که دارد جزو فقیرترین کشور‌های جهان است. عمده‌ی فعالیت اقتصادی این کشور در بخش معدن و صنعت و مقداری هم کشاورزی، جنگل‌داری و صیادی است. علیرغم تحریم‌های سنگین بین‌المللی که انزوای کره‌ی شمالی را تشدید کرده، بر اساس بانک مرکزی کره‌ی جنوبی به نظر می‌رسد اقتصاد این کشور از سال ۲۰۱۶ رشد آرامی را تجربه کرده است. بنا بر گزارش روزنامه‌ی آنلاین کره‌ی جنوبی Daily NK، کیم با ایجاد تغییرات کوچک و تسهیل مقررات ازجمله آزادسازی بازار‌های داخلی موجب رشد اقتصادی شده است. در اولین سال به قدرت رسیدنش، کیم جونگ-اون سیاست «بیونگ‌ژین» یا توسعه‌ی موازی را که به معنای رشد هم‌زمان ظرفیت‌های هسته‌ای و اقتصادی کشور بود را پیگیری کرد.
برای انجام چنین کاری کیم تغییراتی در سیاست‌گذاری ایجاد کرد و از یک اقتصاد با برنامه‌ریزی مرکزی به‌سوی اقتصادی تشویقی که به سطوح استانی و شهرستانی اختیارات بیشتری می‌دهد حرکت کرد. صنایعی مانند پرورش صدف‌های خوراکی و داروسازی همچنان تحت کنترل سفت‌وسخت قرار دارند، اما بعضی بخش‌ها مانند کشاورزی شاهد آزادسازی‌هایی بوده‌اند. بااین‌همه، محفل نخبگان کره‌ی شمالی که متخصصان تخمین می‌زنند حدود ۵۰ خانواده و دو هزار نفر باشند نفوذ بسیار زیادی بر عملکرد اقتصادی حکومت دارند. آن‌ها نقش‌های کلیدی در اجرای سیاست‌ها و همچنین کنترل عملیات ارزی، منابع و اطلاعات دارند. حتی پیش از به قدرت رسیدن کیم جونگ-اون فضای روبه رشدی برای این نخبگان اقتصادی بازشده بود.
اربابان
این گروه که به دونژو یا اربابان مشهورند از اواخر دهه‌ی نود که دولت دیگر قادر به تأمین کامل مایحتاج مردم نبود و بازار سیاه شکل‌گرفته بود از طریق تجارت در بازار سیاه شروع به کسب ثروت کرده بودند. محدودیت‌های اعمال‌شده بر این بازار‌ها به‌تدریج در طول زمان کم شده است و حتی در بعضی شرایط فعالیت این بازار بدون هیچ عواقبی پذیرفته می‌شد. به‌عنوان‌مثال به تعاونی‌های کشاورزی اجازه داده‌شده که محصولات مازاد خود را به‌صورت خصوصی به فروش برسانند.
ارتباطات شخصی و قدرت
هنوز هم ارتباطات شخصی در سرتاسر اقتصاد این کشور حرف اصلی را می‌زند: بسیاری از آقازاده‌ها یا سایری اعضای خانواده‌ی افراد ذی‌نفوذ حزب، ارتش و مقامات دولتی، شرکت‌های بازرگانی بین‌المللی را اداره می‌کنند و توسعه‌ی اقتصادی کشور را به‌پیش می‌برند. در سال‌های اخیر روایات زیادی از جانب خبرنگاران، محققان و بازدیدکنندگان خارجی درباره‌ی ساخت‌وساز‌ها مثل ساخت پیست اسکی، پارک‌های تفریحی و فرودگاه جدید و … وجود دارد که نشان‌دهنده‌ی چشم‌انداز مثبت اقتصادی و علاقه به ایجاد زیرساخت برای گردشگری کره شمالی است.
همه‌ی این‌ها علیرغم تحریم‌های سخت اقتصادی بین‌المللی است که ارتباطات اقتصادی عادی و رسمی را با بازیگران منطقه‌ای مانند چین، روسیه و کره‌ی جنوبی کند کرده است. به باور کارشناسان اگر لغو تحریم‌های اقتصادی واقعاً اتفاق بیفتد و کره‌ی شمالی بخواهد روابط تجاری‌اش با جهان خارج را تنوع ببخشد همه‌ی اقدامات توسعه‌ای اقتصاد باید طوری با ظرافت توسط رهبری رژیم تنظیم شود که ثبات سیاسی داخلی را به هم نزند.
آینده رژیم کره شمالی
به باور کارشناسان کیم جونگ-اون تاکنون به‌خوبی توانسته فرآیند افزایش قدرت خود در کره شمالی را راهبری کند. او ضمن یادآوری نوستالژی دوران و شخصیت به‌ظاهر باشکوه پدربزرگش «به‌عنوان یک رهبر مدرن برای یک کره‌ی شمالی مدرن هم شناخته می‌شود.» این را جونگ پاک از مؤسسه‌ی بروکینگز می‌نویسد. توسعه‌ی اقتصادی به‌عنوان وسیله‌ی این مدرنیزاسیون عمل می‌کند. کیم در سخنرانی آغاز سال نو در ۲۰۱۸ بر داشتن سلاح هسته‌ای به‌عنوان سکوی پرش پیشرفت و رفاه تأکید کرد و گفت: «وظیفه‌ی اصلی‌ای که ساخت اقتصاد سوسیالیستی امسال با آ. ن. روبرو است تقویت استقلال و ویژگی جوشِیْ اقتصاد ملی و بهبود استاندارد‌های زندگی مردم است.»
اقتصاد در کره‌ی شمالی
گاوس از مؤسسه‌ی پژوهشی CNA می‌گوید: «اقتصاد در کره‌ی شمالی یعنی راهبرد‌های کیم جونگ-اون و همه‌ی تلاش‌های دیپلماتیک اخیر وی بدان خاطر است که او می‌خواهد خود را به موتور اقتصادی کره‌ی جنوبی قلاب کند و میراث خود را تثبیت کند.» کارشناسان می‌گویند کره‌ی شمالی در حال ورود به یک دوره‌ی حیاتی تغییر، تحت حاکمیت رژیمی است که به‌شدت در مقابل تغییرات سریع و تأثیرات خارجی مقاومت کرده است؛ بنابراین کیم حتی با در اختیار داشتن قدرت مطلقه، برای رسیدن به هدفش یعنی ساخت یک ملت قوی‌تر و مرفه، بازهم نیازمند جلب حمایت نخبگان و مدیریت موفقیت‌آمیز آهنگ تغییرات است.